شريف ترين و والاترين مسجد، پس از مسجد الحرام، مسجد پيامبر خدا در مدينه منوّره است كه جامع مدينه نيز گويند. [۱]
فضيلت نماز در مسجد پيامبر
پيامبر درباره نماز خواندن در اين مسجد فرمود:«صَلاةٌ فِي مَسْجِدِي تَعْدِلُ أَلْفَ صَلاة فِيمَا سِوَاهُ مِنَ الْمَسَاجِدِ إِلاّ الْمَسْجِدَ الْحَرَام». [۲]يك نماز در مسجد من ثوابش برابر با هزار نماز در ديگر مساجد است، مگر مسجد الحرام.
مكان مسجد پيامبر
زماني كه رسول خدا(صلي الله عليه وآله) وارد يثرب شد، همه طوايف و افراد سرشناس اين شهر مايل بودند تا حضرت به منزل ايشان وارد شود و هريك از آنان دوست داشتند ميزبان وي باشند.
اما آن حضرت فرمود: درجايي توقف خواهد كرد كه شترش زانو بزند. شتر در زميني كه اكنون مسجد است، زانو زد. نزديك ترين خانه به محل زانو زدن شتر، خانه
ابوايوب انصاري بود كه دو اتاق يكي بر بالاي ديگري داشت و حضرت در آنجا اقامت گزيد.
مكان زندگي پيامبر
رسول الله ابتدا در طبقه همكف و ابوايوب و همسرش در اتاق بالا بودند؛ اما پس از مدتي، ابوايوب با اظهار كراهت از اين كه بالاي سر پيامبر باشد، از آن حضرت خواست تا جايشان را عوض كنند؛ اما رسول خدا(صلي الله عليه وآله) ابراز كرد كه زندگي در اتاق پايين براي او كه ميهمان دارد، راحت‌تر است.
محل مسجد از نظر جغرافيايي
محله‌اي كه پيامبر(صلي الله عليه وآله) در آن اقامت گزيد، در قياس با طول و عرض منطقه ـ ميان حره شرقي و غربي و احد و قبا ـ نقطه مياني به حساب مي‌آمد و اين يكي از دلايل اصلي انتخاب اين نقطه براي مسجد بوده است.
اوضاع منطقه
زميني كه در همان نزديكي جهت مسجد در نظر گرفته شد، بخشي از آن، داراي درخت هاي غَرْقد و نخل بود، بخشي هم قبرستان بود كه هنوز آثار قبور در آن وجود داشت و قسمتي هم از آن دو كودك يتيم به نام هاي سهل و سهيل بود كه حضرت از ولي آنان خريد.
پس از آن درخت‌ها را كنده، قبور را صاف كردند و زمين را براي بناي مسجد آماده ساختند.
بناي مسجد پيامبر
چندي پس از ورود رسول خدا(صلي الله عليه وآله)، سنگ بناي مسجد نهاده شد و همه اصحاب از زن و مرد با اشتياق شروع به ساختن مسجد كردند. خود رسول خدا(صلي الله عليه وآله) نيز با تمام توان در ساختن مسجد شركت كرد.
مسجدي كه رسول خدا(صلي الله عليه وآله) بنا كرد، از جهات زيادي با آنچه امروز در جاي آن ساخته شده، تفاوت دارد؛ زيرا در زميني محدودتر و با بنايي ساده‌تر و خلوص بيشتر بنا شده بود.
طول مسجد هفتاد ذراع، عرض شصت ذراع ـ هر ذراع حدود نيم متر ـ و ارتفاع آن ۷۵/۱ متر بود، به طوري كه سر برخي افراد به سقف مي رسيد.
نخستين بناي آن از شاخ و برگ و تنه درخت نخل و پس از سال چهارم هجري از خشت و گِل بود. [۳]
اين مسجد در گذر زمان، بارها توسعه يافته تا اين‌كه به شكل كنوني درآمده است.
همسايگان مسجد پيامبر
ساختن مسجد سبب شد تا جمعيت زيادي از مهاجران و حتي ساكنان محلات ديگر، در اطراف مسجد خانه‌هايي بنا كنند. به دنبال اين امر بود كه شهر در اطراف مسجد شكل گرفت.
پانويس
۱. ↑ تونهاي، مجتبي، فرهنگنامه حج، ص۲۹۶.
۲. ↑ كافي، ج۴، ص۵۵۶.
۳. ↑ وفاء الوفا، ج۱، ص۳۲۷.