موقعيت
ركن يمانى، يا ركن جنوبى: اين ركن، در زاويه جنوبى خانه و تقريباً مقابل كشور «يمن» و قبل از ركن حجرالاسود مى باشد. فاصله آن تا ركن اسود 52/ 11 متر است.
خليل خدا، ابراهيم
عليه السلامهنگامى كه كعبه را بنا كرد، دو ركن بر آن قرار داد؛ نخست «ركن حجرالأسود» و ديگر «ركن يمانى» و ديوار كعبه از سوى
حجر اسماعيل را به صورت نيم دايرهاى ساخت، بطورىكه زاويه اى بر آن قرار نداد.
علت نامگذاري
از اين جهت به آن يمانى مى گويند كه به سمت يمن بوده و جهت قبله اهل يمن به ناحيه اين ركن است.
فضليت
از ميان چهار ركن كعبه، فضيلت ركن يمانى و ركن اسود از دو ركن ديگر بيشتر است؛ چنانكه روايات زيادى از شيعه و سنّى درباره فضيلت و اهميت اين دو ركن نقل شده است.
- پيامبرصلى الله عليه و آلههمواره ركن يمانى را استلام مى كردند.
- پيامبر گرامى اسلامصلى الله عليه و آلهقبل از هجرت به مدينه، و در زماني كه مسجدالاقصي قبله مسلمانان بود هنگامى كه رو به سوى بيت المقدس مى ايستاد، بين ركن حجرالأسود و ركن يمانى قرار مى گرفت و در اين حال كعبه در مقابل آن حضرت و بين بيت المقدس و ايشان واقع مى شد و بدين سان هم كعبه و هم بيت المقدس را، همزمان استقبال مى نمودند.
- ركن يمانى از اماكنى است كه دعا در آنجا به اجابت مى رسد.
- بنا به قول مشهور، محلى كه براى فاطمه بنت اسد (س) شكافته شد تا به درون كعبه رود و فرزندش على بن ابى طالبعليه السلامرا به دنيا آورد، در كنار ركن يمانى بوده است.
- جبرئيل، فرشته بزرگ الهى كه هميشه يار و ياور رسول خداصلى الله عليه و آلهبوده، به اين مقام آمده است. ركن يمانى خاطره رخساره نبى را در خود دارد، ركن يمانى خاطره دست رسول خداصلى الله عليه و آلهبه ياد دارد، ركن يمانى محل هبوط فرشتگان خداست، آنها در آنجا حاضرند و ناظر و خشوع و تذلل بندگانى را مى بينند كه خداوند به آنها مباهات كرده است.
- ركن يمانى باب بهشت است، از آنجا مىتوان بهشت را نظاره كرد، از آنجا بوى بهشت مى آيد، ركن يمانى اتصالى به اهل بيتعليهم السلامدارد، لذا فضيلت آن دو چندان مى شود. ذكر گفتن، تواضع كردن، صلوات فرستادن، توبه كردن و با خدا سخن گفتن بى پاسخ نمى ماند. درهاى عروج از همين جا به روى اوليا گشوده مى شود، چنانكه باب ورود مولود كعبه، نيز در كنار آن است. ركن يمانى پايان راه نيست، بلكه آغاز سلوك است؛ سلوكى به سمت كعبه آمال، و آستانهاى براى ورود به درياى اسرار. ركن يمانى، كليد اسرار بهشت و طواف، كليد اسرار خداست!
/amaken/yamani.jpg)
نكته مهم
به دليل بازسازى هايى كه در ديوار كعبه صورت گرفته، هيچ اثرى از محل ورود اين بانوى بزرگوار بر كعبه ديده نمىشود و هر نوع جستجو براى يافتن آن ناممكن است.
در روايات
- به نقل از رسول خداصلي الله عليه و آله وسلمآمده است كه فرمود:«مسح حجرالاسود و ركن يمانى، گناهان انسان را پاك مى كند.»
- در روايتى از امام باقرعليه السلامنقل شده است كه فرمود: رسول خداصلي الله عليه و آله وسلمدو ركن يمانى و اسود را استلام مى كرد و آنها را مى بوسيد و صورتش را بر آنها مى نهاد.
- ابومريم نقل كرده است كه همراه امام باقرعليه السلامطواف مى كردم. در هر دورى كه مى زد، ركن يمانى را استلام مى كرد و مى فرمود: «اللّهمّ تُبْ علىّ حتى أتوب، و اعْصِمْنى حتّى لا أعود.».
- امام پنجمعليه السلامفرمود: رسول خداصلى الله عليه و آلهبا دست خود حجرالاسود و ركن يمانى را مسح مى كرد، سپس آن دو را مى بوسيد و گونه و صورتش را بر آنها مى نهاد.
- امام صادقعليه السلامفرمودند: ركن يمانى درى از درهاى بهشت است و از روزى كه گشوده شده، بسته نشده است.ما از اين در به بهشت وارد مى شويم؛ اين در تنها بر روى پيروان اهلبيت نبوت و امامت گشوده است؛
- هرگاه مؤمنى در كنار ركن يمانى دعايى كند آن دعا بالا مى رود تا بدانجا كه به عرش پيوسته و بين آن دعا و خداى تعالى حجابى نخواهد بود.
- در روايتى ديگر از امام صادقعليه السلامآمده است: با پدرم مشغول طواف بودم، هر گاه به حجرالاسود مى رسيد آنرا با دست مسح نموده و مى بوسيد و زمانى كه به ركن يمانى مى رسيد آنرا در آغوش مى كشيد! گفتم: فداى تو گردم، مى بينم كه حجرالاسود را با دست، مسح مى كنى، اما ركن يمانى را در آغوش مى كشى؟ پاسخ داد: رسول خداصلى الله عليه و آلهفرمود: هنگام رسيدن به ركن يمانى همواره مى ديدم جبرئيل قبل از من آن را در آغوش كشيده است.
- و در روايت ديگر فرمود: هيچ مومنى نزد ركن يمانى دعا نمى كند مگر اينكه دعاى او بالا رود، و ميان او و خدا حائلى نباشد.
- و در روايت ديگر فرمود: خداوند متعال را در نزد ركن يمانى فرشتهاى است كه كار او، آمين گفتن به دعاى مومنين است.
- امام صادقعليه السلام- آن گاه كه از كنار ركن يمانى مى گذشت-: در اين جا فرشتهاى است كه شنوايىِ اهل زمين، به او داده شده است. هر كس وقتى به اين جا مى رسد بر پيامبرصلى الله عليه و آلهصلوات بفرستد، درود او را به پيامبر مى رساند.
- عبدا ... بن عمر از پيامبرصلى الله عليه و آلهنقل مى كند كه فرمود: مسح ركن يمانى خطايا و گناهان را مى پوشاند.
- در تاريخ ازرقى به نقل از عطا روايت شده كه گفت: از رسول خداصلى الله عليه و آلهپرسيدند: آيا بر ركن يمانى زياد دست بگذاريم؟ فرمود: هر بار كه به كنار آن آمدم، جبرئيل عليه السلامرا ديدم كه ايستاده و براى كسى كه بر آن دست بگذارد، آمرزش مى طلبد.
پيامبر و ركن يماني
پيامبرصلى الله عليه و آلهاز ميان اركان چهار گانه كعبه تنها دور ركن را استلام مى فرمود؛ يكى ركن حجرالاسود و ديگرى ركن يمانى. از سوى ديگر رسول خداصلى الله عليه و آلهبا ركن يمانى چهار عمل انجام مى داد:
- يكى اينكه آن را استلام مى فرمود،
- ديگر آنكه آن را مى بوسيد،
- سوم اينكه دست خود را بعد از استلام مى بوسيد
- و چهارم اينكه صورت مبارك خويش را بر اين محل قرار مى داد.
پر واضح است كه اينگونه اعمال نشان از اسرار ژرف ركن يمانى دارد كه عبارتند از:
- محل نزول ملائك:
- ركن يمانى محل نزول ملائكه خدا بخصوص جبرئيل امين است.
- از پيامبر گرامىصلى الله عليه و آلهنقل شده كه ايشان فرمود:«خداوند هفتاد فرشته را در اينجا گمارده است تا اينكه هر كس در اين محل دعا كند، آنها آمين گويند».از امام صادقعليه السلامهم حديث مشابهى در اين زمينه نقل شده است.
- فرشتهاى كه عهده دار شنيدن راز و نيازهاى بندگان در زمين است، در ركن يمانى قرار دارد تا براى دعاهاى آنان طلب اجابت كند.
- آستانه بهشت
- ركن يمانى درى از درهاى بهشت است. اين باب از روزى كه كعبه ساخته شد گشوده شد و هنوز بسته نشده است.
- اما در حديثى ديگر باب ركن يمانى باب اهل بيتعليه السلاممعرفى شده است. صادق اهل بيتعليهم السلامفرمود:«ركن يمانى درِ ماست كه از اين در وارد بهشت مى شويم».
منابع جهت مطالعه :
- الحج و العمره في الكتاب و السنه
- شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام
- التاريخ القويم لمكة و بيت الله الكريم يا ترجمه فارسي آن با نام كعبه و مسجد الحرام در گذر تاريخ
- آثار اسلامي مكه و مكدينه
- تاريخ و آثار اسلامي مكه و مدينه
- اسرار عرفانى حج