جبل‏ النُّور/ غار حِرا / مهبط وحى

اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ، خَلَقَ اْلإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ، اقْرَأْ وَ رَبُّكَ اْلأَكْرَمُ، الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ، عَلَّمَ اْلإِنْسانَ ما لَمْ يَعْلَمْ.
«بخوان به نام پروردگارى كه انسان را از نطفه بسته آفريد، بخوان و پروردگار تو كريم ‏تر است كه به قلم آموخت و به انسان آنچه نمى‏ دانست آموخت.»
۱. فضيلت
كوه نور، مَهبط جبرئيل امين عليه السلام و محل نزول وحى است. در شب بيست و هفتم ماه رجب، سال ۴۰ عام‏ الفيل (۶۱۰ ميلادى) جبرئيل عليه السلام بر قلّه اين كوه بر پيامبر صلى الله عليه و آله ظاهر شد و با ابلاغ سوره علق، آغاز رسالت آن پيامبر عظيم ‏الشأن و بهترين خلق خداوند تبارك و تعالى را اعلان كرد.
۲. موقعيت
كوه نور، كه در چهار كيلومترى شمال شرقى شهر مكّه و كنار راه «منا» به «عرفات» بوده، اكنون به علّت گسترش مكه، در داخل شهر قرار گرفته است.
۳. ويژگي‌ها

ارتفاع آن از دريا ۶۲۱ و از سطح دامنه ۲۸۱ متر است. شكل آن مخروطى و مستقل از ديگر كوه‏ها است.
۴. نام‌هاي ديگر اين كوه
اين كوه در تورات، «جبل فاران» و در قديم به نام «ثبير اعرج» شناخته مى‏ شد، بعدها جبل حراء و اكنون نيز اهل مكه  آن را جبل‏ النور مى ‏نامند.
۵. غار حراء
غار حِرا در بالاترين نقطه اين كوه واقع شده و آن را به عنوان يكى از كوه‏هاى بسيار مهم و با فضيلت مكّه تبديل كرده است.
۵. ۱. ويژگي‌هاي غار
ارتفاع دهانه غار حِرا ۲ متر، عرض آن حدود ۲۰/ ۱ متر و طولش نيز حدود ۲ متر است. از عجايب اين غار آن‏كه انتهاى آن كاملًا به سوى مسجدالحرام است و در دهانه آن مى ‏توان به سمت بيت ‏المقدس نماز خواند. داخل آن از هنگام طلوع تا غروب آفتاب روشن و علاوه بر اين، گرماى سوزان را به درون آن راهى نيست؛ لذا معتكف در اين غار، احساس گرما و ناراحتى نمى ‏كند. در هر حال چنانكه بعضى گفته ‏اند، غار حِرا از چند سال قبل از بعثت پيامبر صلى الله عليه و آله محل اعتكاف، عبادت، شب زنده ‏دارى و تهجّد آن حضرت بوده است.
۵. ۲. پيامبر در غار حراء
رسول اللَّه صلى الله عليه و آله تمام مدت ماه مبارك رمضان و چندين شب از ماه‏هاى ديگر را در اين غار به اعتكاف و عبادت مشغول مى‏ شدند. به علت حضور پيامبر صلى الله عليه و آله و يا جبرئيل در اين مكان، از انتهاى غار و ديواره‏‌ها بوى بسيار خوشى به مشام مى‏ رسد كه اين بوى خوش در دو مكان ديگر هم استشمام مى‏ شود؛ يكى در محراب مسجد فتح در مدينه و محل غزوه خندق و ديگر در شكافى كه پيامبر صلى الله عليه و آله را در روز احد در آن مخفى و پرستارى كردند؛ كه به نظر مى‏رسد رائحة النبى باشد و اين بو را بسيارى از زائران در طى سال‏هاى متمادى استشمام كرده ‏اند.
۵. ۳. همراهان پيامبر در غار
• در ايام اعتكاف، همسر فداكار ايشان، حضرت خديجه عليهاالسلام مونس و غم‏خوار پيامبر صلى الله عليه و آله بوده و از صخره ‏هاى صعب و دشوار اين كوه بالا رفته و براى آن حضرت آب و غذا مى‏ برده است. با توجه به فاصله طولانى راه غار و سختى و صعوبت آن، ميزان فداكارى و شهامت آن بانوى بزرگوار و ايثار او در راه خداوند آشكار مى‏ گردد.
• روزى جبرئيل عليه السلام، پيامبر صلى الله عليه و آله را از نوع غذايى كه خديجه عليهاالسلام براى او مى‏ آورد خبر داد و از او خواست سلام خداوند را به خديجه عليهاالسلام برساند.
• امام على عليه السلام از كسانى است كه شاهد اعتكاف پيامبرصلى الله عليه و آله در اين غار بوده است. ايشان در كودكى دست در دستان مبارك پيامبرصلى الله عليه و آله، به دامنه اين كوه مى ‏رفته است.
۶. منابع جهت مطالعه بيشتر:
- آثار اسلامي مكه و مكدينه
- تاريخ و آثار اسلامي مكه و مدينه
- شفاءالغرام