از مكانهاى محترم در مسجدالحرام، در كنار كعبه،
حطيم است و مردم در اين قسمت براى دعا جمع مىشوند و به يكديگر فشار مى آورند.
حطيم از آغاز مورد توجه مسلمانان بوده و مردم براى استغاثه و دعا در آنجا جمع مى شوند. خواندن نماز در اين قسمت فضيلت بسيار دارد و مورد سفارش قرار گرفته است.
مكان حطيم
اين كه آيا
حطيم تنها همان محدوده كنار حجر الأسود و باب كعبه را شامل مى شود يا وسعت بيشترى دارد، اختلاف است.
- در روايتى از امام صادقعليه السلام، تنها همين موضع را حطيم مى نامند. چنانكه شيخ صدوق نيز آورده است كه حطيم فاصله ميان درِ كعبه و حجر الاسود را گويند، جايى كه خداوند توبه آدم را پذيرفت. ( محلي كه در برخي روايات به عنوان ملتزم شناخته مي شود.)
- تعريف ديگر، حطيم قسمتى از سطح مسجد الحرام است كه از حجر الاسود آغاز مىشود و به سمت اصل چاه زمزم در فاصله نزديك كعبه و از آنجا تا مقام ابراهيم و پس از آن تا حجر اسماعيل ادامه مى يابد. اين محدوده را تا ديوار كعبه «حطيم» مىنامند.
- در تعريف ديگر كه از آنِ حنفى ها دانسته شده، حطيم محدوده داخلى حِجْر اسماعيل است.
علت نامگذاري:
- معاوية بن عمّار: از امام صادقعليه السلامدرباره حطيم پرسيدم. فرمود: «ميان حجر الأسود و درِ كعبه است». پرسيدم: چرا به آن، حَطيم مى گويند؟ فرمود: «چون در آن جا مردم همديگر را فشار مى دهند».
- به اين علت آن را «حطيم» ناميدهاند كه از كعبه كاسته شده و كعبه در اينجا شكسته است.
- در دوران جاهليت، در اين مكان نفرين مظلومان در حق ظالمان مستجاب مى شده و ظالمان به هلاكت مى رسيدند؛ لذا اين امر موجب شد مردم نسبت به يكديگر ستم نكنند و سوگند خوردن در نظرشان حرمت داشته باشد.
- در وجه تسميه حطيم، همچنين آمده است: از اين جهت بدين نام خوانده شد كه مردم در آنجا با سوگند درهم فرو كوبيده مى شدند و كمتر پيش مى آمد كه كسى ستمكارى را نفرين كند و هلاك (و درهم كوبيده- حطيم-) نشود.
- و به روايت اخبار مكه ازرقى كمتر موردى بوده كه كسى در آنجا گناه مرتكب شود و سوگند (بى گناهى) بخورد و در مجازاتش تعجيل نشود.
فضيلت حطيم:
- از پيامبرصلى الله عليه و آلهنقل شده است: بهترين و پاكترين مكانهاى روى زمين نزد خداوند، فاصله ميان ركن اسود و مقام ابراهيمعليه السلاماست كه اين مكان باغى است از باغهاى بهشت، پس كسى كه چهار ركعت در آن نماز گزارد، از عرش ندا مى رسد «اى بنده من، گناهان گذشته ات بخشيده شد».
- از پيامبرصلى الله عليه و آلهنقل شده كه فرمودند: هرگاه امت پيامبرى هلاك مى گرديد، آن پيامبر خود را به مكه مى رساند و در آنجا به اتفاق همراهان، به عبادت مى پرداخت تا از دنيا مى رفت. لذا مي گويند در محدوده حطيم؛ يعنى ميان ركن، مقام تا زمزم وحِجر اسماعيلعليه السلام، 99 تن از پيامبران الهى؛ مدفونند.
- پيامبر خداصلى الله عليه و آله: كنار درِ كعبه، جبرئيل، دو بار امام جماعت من شد [و من به او اقتدا كردم].
- ابوبلال مكّى گويد: امام صادقعليه السلامرا ديدم كه بر گرد كعبه طواف كرد. سپس ميان درِكعبه و حجرالأسود، دو ركعت نماز خواند. گفتم: هيچ يك از شما را نديده ام كه اين جا نماز بخواند! فرمود: «اين جا، همان جايي است كه توبه آدم پذيرفته شد».
منابع جهت مطالعه :
- الحج و العمره في الكتاب و السنه
- شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام
- تاريخ و آثار اسلامي مكه و مدينه
- آثار اسلامي مكه و مدينه